Jeden z najpopularniejszych polskich seriali wszech czasów

Napisane na początku XX wieku „W pustyni i w puszczy” to jedna z najpoczytniejszych powieści Henryka Sienkiewicza, polskiego noblisty, autora m.in. „Quo Vadis” oraz słynnej „Trylogii”. W 1973 roku Władysław Ślesicki zrealizował na podstawie książki film i serial, które dziś uznawane są za jedne z najpopularniejszych polskich produkcji filmowych wszech czasów.

Lata 80. XIX wieku. W Afryce trwają prace nad siecią kanałów w Egipcie. Jednymi z jego konstruktorów są dwaj wdowcy i przyjaciele: Anglik George Rawlinson oraz Polak Władysław Tarkowski. Skończywszy prace w Port-Said mężczyźni wyruszają do Medinet, gdzie mają do nich dołączyć ich dzieci: 8-letnia Nel i 14-letni Staś.

Niestety, w tym samym czasie w Afryce wybucha powstanie pod wodzą Mahdiego – beduińskiego wojownika walczącego z Egiptem o niezależność Sudanu. W Egipcie zostaje zatrzymana cioteczna siostra Mahdiego – Fatma. Kobieta bojąc się o życie swoje i swoich dzieci rozkazuje porwać Stasia i Nel, którzy mają zapewnić bezpieczeństwo jej rodzinie, a ostatecznie posłużyć jako argument przetargowy w rozmowach z egipskim rządem. Do swojego planu przekonuje Chamisa – jednego ze służących Rawlinsona i Tarkowskiego.

Podczas podróży do Medinet dzieci zostają porwane i przewiezione do opanowanego przez powstańców Chartumu. Tam Staś spotyka się z Mahdim, któremu imponuje swoją odwagą i dumą. Dowódca powstania rozkazuje odesłać dzieci do Smaina, jednego ze swoich wezyrów, a zarazem męża Fatmy. Podczas podróży karawana zostaje zaatakowana przez lwa. Staś i Nel korzystając z zamieszania uciekają w głąb niebezpiecznej Afryki. W podróży towarzyszy im para Murzynów – Mea i Kali.

Przeniesienia „W pustyni i w puszczy” na duży ekran podjął się Władysław Ślesicki, doświadczony dokumentalista, autor głośnych filmów „Rodzina człowiecza” (Grand Prix festiwalu w Wenecji), „Zanim opadną liście...” (Złota Kaczka w 1965 roku) czy „Płyną tratwy” (nagroda św. Marka na festiwalu w Wenecji w 1962 roku).

W rolach głównych w filmie i serialu wystąpili wyłonieni w drodze castingu Tomasz Mędrzak (obecnie dyrektor warszawskiego Teatru Ochota) oraz Monika Rosca, wtedy uczennica szkoły muzycznej a obecnie wykładowca stołecznej Akademii Muzycznej. Obok nich w obsadzie produkcji znaleźli się m.in. Stanisław Jasiukiewicz, Edmund Fetting, Zygmunt Maciejewski, Zygmunt Hobot oraz wielu aktorów afrykańskich. Muzykę do filmu skomponował Andrzej Korzyński, który jest również autorem muzyki do wykonywanej przez zespół 2+1 w napisach końcowych piosenki „Gwiazda dnia”.

Wydanie DVD

W ramach współpracy Telewizji Polskiej oraz Galapagos Films w 2010 r. ukaże się wznowienie wydania DVD „W pustyni i w puszczy” w nowym opakowaniu. W wydaniu znajduje się aż 35 minut unikatowych dodatków specjalnych:

1) Z cyklu kronika kulturalna. Wizyta na planie filmu „W pustyni i w puszczy” w reżyserii Władysława Ślesickiego

2) Z cyklu dyskoteka pana Jacka. Krótka rozmowa z filmowymi bohaterami Nel- Monika Rosca i Stasiem- Tomasz Mędrzak

3) Z cyklu Pegaz. Wypowiedzi krytyków i porównanie nowej wersji filmu z pierwowzorem.

O serialu

Ekranizacją powieści Henryka Sienkiewicza producenci zainteresowani byli jeszcze przed II Wojną Światową. Do realizacji filmu na podstawie „W pustyni i w puszczy” przymierzali się Amerykanie, Włosi i Niemcy, ale ze względu na rozmiar przedsięwzięcia, rezygnowali. Książkę po raz pierwszy udało się zekranizować dopiero Władysławowi Ślesickiemu, wtedy uznanemu już i nagradzanemu dokumentaliście mającemu na koncie zaledwie jeden film fabularny – zrealizowany w 1968 roku dramat psychologiczny „Ruchome piaski”.

Prace nad „W pustyni i w puszczy” zelektryzowały cały kraj. Odtwórców głównych ról poszukiwano w zorganizowanych w całym kraju castingach. O rolę Stasia walczyło ok. 2 tys. chłopców. O rolę Nel ponad 5 tys. dziewcząt i... kobiet, bowiem najstarsza z kandydatek miała prawie 30 lat!

Zdjęcia do filmu rozpoczęły się w 1971 roku i trwały z przerwami aż do roku 1973. W tym czasie ekipa pracowała w Egipcie (sceny kairskie), Bułgarii (ucieczka Stasia i Nel oraz i ze słoniem) oraz Sudanie. Niestety, końca zdjęć nie doczekał wcielający się w postać inżyniera Tarkowskiego Władysław Jasiukiewicz. Popularny aktor nagle zachorował i zmarł w czerwcu 1973 roku. W ostatnich scenach przed kamerami zastąpił go kierownik produkcji Jerzy Laskowski, a głosu jego bohaterowi udzielił anonimowo Jerzy Kamas. Film „W pustyni i w puszczy” na ekrany polskich kin wszedł 16 października 1973 spotykając się z entuzjastycznym przyjęciem widzów, którzy tłumnie ruszyli do kas. Specjaliści oceniają, że obraz na dużym ekranie obejrzało prawie 31 milionów widzów, niewiele mniej niż „Krzyżaków” – najpopularniejszy polski film wszech czasów. Ponadto obraz zdobył nagrodę Oscar Italy a Tomasz Mędrzak i Monika Rosca zostali uhonorowani nagrodami czechosłowackiego tygodnika „Kvety”.

Rok później, w grudniu 1974 roku telewizja pokazała czteroodcinkowy miniserial „W pustyni i w puszczy”, do którego zdjęcia były realizowane równolegle z filmem kinowym. Nie jest on jednak identyczny z produkcją pełnometrażową. W serialu wykorzystano inne ujęcia, zmodyfikowano dialogi oraz dodano kilka scen, a kilka usunięto.