Związek Radziecki: historia prawdziwa. Pogrzeb Lenina i walka o władzę
Nadieżda Krupska, wdowa po Leninie, stanowczo sprzeciwiała się zabalsamowaniu zwłok jej męża. Jeszcze w dniu pogrzebu nie znała całej prawdy. Dopiero nazajutrz dowiedziała się, że z przyczyn politycznych komunistyczni przywódcy ze Stalinem na czele odmówili jej mężowi tradycyjnego pochówku. Krupska nie posiadała się ze złości. Do końca życia unikała mauzoleum Lenina.
"Związek Radziecki: historia prawdziwa" - serial dokumentalny do zobaczenia w Telewizji WP we wtorki o 20:50.
Włodzimierz Lenin był niekwestionowanym przywódcą Bolszewików. Pozostali komunistyczni liderzy mogli więc co najwyżej konkurować o stanowisko osoby numer dwa. Jako polityk stanowiący żywą definicję autokratyzmu nie chciał jednak ułatwiać zadania potencjalnym następcom. W swoim mniemaniu był najlepszym możliwym kandydatem na to stanowisko oraz miał przed sobą jeszcze wiele długich lat rządów.
Dlatego nie może dziwić, że wśród tylu wdrożonych przez niego – nierzadko bardzo złożonych i rewolucyjnych – reform nie znalazł czasu na opracowanie klarownych procedur sukcesji.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Kilkadziesiąt lat ciągłego ukrywania się i konspiracji odbiło się jednak na jego zdrowiu. Włodzimierz Lenin ostatecznie dostał niewiele czasu, aby nacieszyć się wymarzoną dyktatorską władzą. Zmarł po długiej chorobie w 1924 r., miał 53 lata.
Gra o schedę po przywódcy rozpoczęła się jeszcze za jego życia, a wygrać miał ją ten spośród potencjalnych kandydatów, któremu dawano najmniejsze szanse.
Gruzin, który wiedział czego chce
Iosif Wissarionowicz Dżugaszwili, który przeszedł do historii jako Józef Stalin, był synem gruzińskiego szewca. Po tym, gdy związał swoją przyszłość z Bolszewikami, jednym z jego głównych zadań było zdobywanie pieniędzy niezbędnych do finansowania bieżącej działalności partii. Kierował komórką trudniącą się napadami oraz wymuszeniami. Po przejęciu władzy przez Bolszewików został komisarzem ds. narodowościowych. W tym czasie zaczął po cichu zwiększać wpływy w partii, obsadzając liczne stanowiska zaufanymi ludźmi.
W początkowym okresie swojej bytności w kierownictwie postawił sobie za cel sprawiać wrażenie możliwie tak niegroźnego w walce o władzę, jak to tylko możliwe. Wypracował sobie wizerunek niezbyt lotnego, ale gorliwego komunisty. Niektórzy traktowali niemal jako chłopca na posyłki czy też człowieka odpowiedzialnego za nieciekawą pracę organizacyjną.
Gdy wszedł w skład Biura Politycznego, powierzono mu najmniej ważną, na pozór niedającą żadnej realnej władzy funkcję sekretarza generalnego. Do obowiązków osoby piastującej to stanowisko należało m.in. ustalanie porządku obrad, rozsyłanie zaproszeń, przydzielanie prawa głosu oraz trzymanie pieczy nad sporządzaniem stenogramów.
Ponieważ w skrajnie zbiurokratyzowanym Związku Radzieckim granica między kwestiami organizacyjnymi a tymi naprawdę istotnymi nie istniała, pozycja sekretarza generalnego miała okazać się przepustką na sam szczyt partyjnej hierarchii.
Po trupie do celu
Stalin usuwał rywali systematycznie, z niebywałą pomysłowością i w sposób tak przebiegły, że ci często nie zdawali sobie sprawy ze stopniowo postępującego procesu zmniejszania zakresu ich władzy. Potrafił wykorzystać w tym celu nawet tak niewinną na pozór kwestię, jak organizacja pogrzebu Włodzimierza Lenina. Nikomu oprócz planującemu na wiele posunięć do przodu Stalinowi nie przyszło do głowy, że pogrzeb można wykorzystać jako narzędzie walki politycznej.
Stalin za wszelką cenę chciał przejąć kontrolę nad organizacją uroczystości pogrzebowych Lenina. Kalkulował, że w ten sposób niejako tylnymi drzwiami przejmie także kontrolę nad jego spuścizną, której odtąd będzie mógł używać do swoich celów. Atut ten pomógł mu m.in. wywołać niemające nic wspólnego z rzeczywistością wrażenie, jakoby był niejako namaszczony przez umierającego Lenina na swojego następcę.
Pochówek lidera bolszewików musiał być przedsięwzięciem o niebywałej, biblijnej niemal skali. Lenina otoczono boskim kultem. Kultem, który po przejęciu i ugruntowaniu władzy przez Stalina miał także przejść na jego osobę i stać się fundamentem niepodważalnej pozycji w państwie.
Nie tracił czasu. Gdy tylko Lenin zmarł, Stalin wiedział już, że jego ciało musi zostać zachowane dla potomnych w charakterze świeckiej relikwii. Aby uprzedzić procesy gnilne, zwłoki zostały błyskawicznie zabezpieczone do momentu opracowania szczegółowej koncepcji jego dalszych pośmiertnych losów.
Ostatecznie Lenin wbrew woli jego żony Nadieżdy Krupskiej został zabalsamowany, zwłoki trafiły do specjalnie w tym celu zbudowanego mauzoleum, które odtąd pełniło funkcję najwyższej świątyni komunizmu. Krupska do końca życia unikała tego miejsca, odwiedziła je raz, niedługo przed śmiercią.
Po spozycjonowaniu siebie jako głównego depozytariusza spuścizny Lenina Stalin mógł przystąpić do prawdziwej walki o władzę. Jego głównym rywalem okazał się Lew Trocki. Sławny, próżny i pewny tego, że władza sama wpadnie w jego ręce Trocki, był idealnym rywalem dla skrytego i nieufnego Gruzina.
Co interesujące, Trocki był nieobecny na pogrzebie Lenina, ponieważ rzekomo podano mu nieprawidłową datę ceremonii.
"Związek Radziecki: historia prawdziwa" - serial dokumentalny do zobaczenia w Telewizji WP we wtorki o 20:50.
W najnowszym odcinku podcastu "Clickbait" rozmawiamy o "Wednesday", czyli najpopularniejszym serialu Netfliksa ostatnich tygodni, najlepszych (i najgorszych) filmach świątecznych oraz przeżywamy finał 2. sezonu "Białego Lotosu". Możesz nas słuchać na Spotify, w Google Podcasts, Open FM oraz aplikacji Podcasty na iPhonach i iPadach.
