Małgorzata Kalicińska: Małgosia z domu nad rozlewiskiem

Rzeczywiście zaczęłam pisać dość późno. Zrobiłam to dla Małgosi Kalicińskiej, która potrzebowała takiej książki. Była to książka pisana na indywidualne, moje własne zamówienie - dla samoukojenia, samouspokojenia.

Do mojego alter ego, czyli jest to dziewczyna około pięćdziesiątki. Właściwie jest takie przepiękne określenie, jakie dostałam w prezencie od dziewczyn z Bydgoszczy: "dziewczyna plus minus czterdzieści" (śmiech).

Pisują do mnie panny nawet dwudziestoletnie i bardzo leciwe starsze panie. Rozrzut wieku jest bardzo duży, rozstaw sympatii też, dlatego że wśród dwudziestolatek są zaciekłe antagonistki i osoby, które stroją strasznego focha na "Dom nad rozlewiskiem", i wolno im. Każdy ma swoje gusty. Są też mocno starsze panie, które z obrzydzeniem mówią, że to jest okropna książka, bo tam są wulgaryzmy. Ale też, jak powiedziałam, są bardzo młode damy, które lubią tę lekturę, a moja chyba najstarsza czytelniczka jest po dziewięćdziesiątce.

Przepraszam was strasznie, dziewczyny, za to, co teraz powiem. Kocham was wszystkie, moje czytelniczki, i przytulam do piersi, ale ogromną frajdę sprawiają mi panowie, którzy przyznają się do tego, że czytają "Dom nad rozlewiskiem", że coś im ten dom w duszy zdziałał dobrego. Jeden ze stosunkowo młodych facetów, którzy w ogóle nie czytują takich książek, pan, który przeczytał tę pozycję z powodów zawodowych, powiedział mi: "Wiesz, Małgośka, nie jest to może moja ulubiona lektura, ale ile się z niej o was, kobietach, dowiedziałem!".

Dla tych, co chcą wiedzieć, być może tak (śmiech), choć oczywiście nie ma tam portretu zbiorowej Polki, tylko kilka portretów różnych Polek.

Ja nie napisałam powieści o agencie 007, nie napisałam też na przykład pierwowzoru dla serialu "Bonanza" czy "Czterej pancerni" o bardzo dzielnych, pięknych i mądrych facetach. Ja opisałam świat kobiecy, a jeśli chodzi o mężczyzn, to powiem tak, że fantastycznie silni, wspaniali, piękni mężczyźni znakomicie wpisują się w taki tok powieści political fiction, powieści wojennych, przygodowych, science fiction. To są bohaterowie. Natomiast nasi zwykli faceci, z którymi jesteśmy w życiu, na ogół właśnie mają jakiś drobny uszczerbek, zwykle nie są stuprocentowo fantastyczni i wspaniali z takiego punktu widzenia, o którym my tu teraz mówimy. Zazwyczaj mają oni jakiś defekt: jeden się jąka, drugi pije, trzeci trochę w życiu nawywijał, a czwarty jeszcze coś tam. Ale mimo wszystko to są nasi faceci, których kochamy na maksa, i myślę, że gdyby się każda z pań czytelniczek rozejrzała wokół siebie i popatrzyła na swojego męża, ojca, brata, toby stwierdziła właśnie dokładnie to samo. Jeden ma nawis inflacyjny z przodu od
piwa, drugi ma ubytek w uzębieniu, trzeci jest łysy, a czwarty niewiele w życiu zdziałał, ale ich kochamy.

...niż modelu. Ja chyba jednak nie narysowałam, jeśli chodzi o kobiety, zgrupowania lalek Barbie ze swoimi Kenami. Są to też dziewczyny, które mają problemy z nadwagą, kłopoty z własnym życiem i szukają jakiegoś porządku w tym życiu. Tak samo jest z chłopakami. * Ile siebie przeniosła Pani do świata rozlewiska?*

Ile jest Gosi w Gosi? Ile jest cukru w cukrze (śmieje się)?

Każdy debiutant w swojej debiutanckiej powieści, chciał czy nie chciał, musi siebie sprzedać. Myślę, że to się nawet stało poza mną. Przeciekło mi do postaci więcej, niż sama chciałam, aczkolwiek nie jest to moja autobiografia.

Ja jestem osobą, która wystartowała - o czym wspominałyśmy - w pisarstwie dosyć późno i nie śmiem powiedzieć o sobie, że jestem pisarką. Jest nią osoba, która ma już na koncie jakieś niezwykłe osiągnięcia, bardzo pewną rękę, pewne pióro i opanowała tworzenie w stopniu przynajmniej bardzo dobrym. Ja myślę, że jeszcze ciągle się uczę i wciąż nie potrafię założyć metrowych obcasów i wydrukować sobie na wizytówce, że jestem pisarką. Jestem jeszcze ciągle kobietą piszącą (śmiech).

Jestem przez ekipę realizatorów ogromnie lubiana za to, że się nie wtrącam (śmiech). Pomyślałam sobie, że ja urodziłam dziecko pod tytułem powieść, książkę, a oni, czyli cała ogromna grupa realizatorów, urodzą dziecko - serial, taśma, obraz, dźwięk. To jest zupełnie inna jakość. W związku z tym jakie ja mam prawo wtrącać się do ich warsztatu, skoro oni nie mieszali się do mojego? Podobnie też myślę o aktorach. Nie zabieram głosu w ocenie aktorów wybieranych w drodze castingu, bo nawet duże nazwiska przechodziły przez casting. Mam taką jedną, może staroświecką, ale dobrą zasadę: nie oceniam piekarza, zanim nie zjem jego chleba. Nie oceniam aktorów, póki nie zagrają swoich ról. No, dajmy im, do licha, zagrać, a potem powiedzmy, czy było fajnie, czy nie.

Myślę, że daleka jestem od tego, żeby cokolwiek promować, bo każdy żyje sobie według własnych utartych scenariuszy i tego, co lubi. Mam koleżankę z Telewizji Polskiej, znamy się jeszcze z Woronicza, która kiedyś powiedziała: "Wieś?! O matko! Nie, nigdy w życiu! Ja jestem miejski zwierzaczek. Ja potrzebuję szkła, betonu, smrodu ulic. Nigdy w życiu żadna wieś". I znam takie osoby. Ja jestem ulepiona z innej gliny. Jestem urodzoną warszawianką, która nie znosi miasta, ale od pewnego momentu dopiero. Ten gen wieśniaczy wylazł sobie gdzieś dopiero koło czterdziestki i kazał mi wyemigrować. I nagle znalazłam się w świecie kolorów i zapachów tysiąckroć bardziej intensywnych niż w mieście. Ja lubię wieś, bo na wsi zegarki są niepotrzebne. Tam się z panią każdy umawia wedle pór dnia. "Będę u ciebie po śniadaniu", "Wpadnę przed obiadem", "Będę tak po kolacji"... ...a dalsze wizyty: "a może po żniwach"... To prawda. Natomiast w mieście wszyscy mają odruch zegarkowy.

Myślę, że są ludzie, którzy tak lubią, tak kochają i tak muszą. Ja przeczytałam kiedyś fantastyczną wypowiedź Stanisława Lema, którego uwielbiam jako filozofa. Powiedział on mniej więcej tak: "Cywilizacja płynie wartkim nurtem, wszyscy dokądś się spieszą, jest technika, wyścig szczurów, ale nie musisz w tym uczestniczyć. Możesz sobie spłynąć gdzieś na bok w szuwary i wieść spokojne, równie satysfakcjonujące życie. To zależy tylko od ciebie".

Zarzuty? Wiadra wody...

Znalazłabym kontrzarzuty. Ze stwierdzeniem, że w moich książkach jest zbyt dużo gadania, a zbyt mało akcji, już się spotkałam. Moja odpowiedź jest taka: każdy z nas szuka czego innego w literaturze. Ja kiedyś skrzętnie omijałam opisy - jak każdy z nas. Moja koleżanka Kasia też powiedziała mi, że jak kiedyś czytała "Nad Niemnem", to wszystkie opisy pomijała. Czyli niewiele jej zostało...

(śmiech) Zostało trochę romansu. Ja robiłam tak samo - odrzucałam części poświęcone walkom narodowo-wyzwoleńczym. Natomiast po wielu latach te książki czyta się już zupełnie inaczej. Opisy są fenomenalne. Człowiek po czterdziestce, tak jest w moim wypadku, łapie w książce zupełnie inne treści. Ja mam taką swoją ukochaną książkę, którą czytam raz na parę lat. To jest "Ziele na kraterze" Melchiora Wańkowicza. Zaczęłam ją czytać w trzeciej klasie licealnej i czytałam zupełnie inną książkę. Po dziesięciu latach ją sobie odnowiłam i czytałam co innego, a potem jak moja córka miała dwadzieścia parę lat i czytałam jej na głos fragmenty, to znów wydawało się, iż czytałam coś innego.

Być może tak, ale są dziewczyny dwudziestoletnie, które dorosły i wypisują mi takie rzeczy, po przeczytaniu których łzy mi ciekną po twarzy.

Tak, tak. Moje czytelniczki piszą o różnych takich swoich dziwnych przypadkach związanych z moją książką. Muszę to sobie gdzieś poprzepisywać i mieć na stare lata jako taką kołderkę na zimę. Muszę jeszcze dodać, że lubię i szanuję krytykę. Jak wracam ze spotkań w bibliotekach, gdzie na ogół czuję, że mam plecki wysmarowane miodem i masełkiem, bo strasznie kochane są moje czytelniczki i czytelnicy, to czasami sobie otwieram takie forum, gdzie mnie chlaszczą niemiłosiernie, i czuję, że mi tych bąbelków spod beretu ubywa. Jest dobrze. Nie zapłakuję się, jak mnie nie lubią. Poza tym Hemingway powiedział, że "jak o tobie mówią dobrze i źle, to znaczy, że jesteś, a jak o tobie nie mówią, to znaczy, że cię nie ma".

Ogromna część naszego życia to jest naiwność, chodząca naiwność. Rozmawiałam niedawno z Leszkiem Talką dokładnie o tym samym. I on mówi mi, iż bywa, że w najbliższej rodzinie dzieją się jakieś straszne dramaty - to cię przyjaciel zdradzi, to cię znajomy podpuści, a to szef wkurzy. Mówię mu, Leszku, nie w każdej rodzinie i nie w każdym środowisku. Cóż ja poradzę, że jestem otoczona fajną rodziną, fajnymi ludźmi. To jest wszystko moja reżyseria, ja tak sobie ułożyłam życie, żeby nie wpadać w jakieś głębokie konflikty, dramaty, problemy i mobbingi. No więc jeżeli to jest naiwność, to myślę, że wiele osób powie: "To ja też tak chcę". Już mamy po kokardę naszych życiowych problemów i dramatów, a jak mamy koło pięćdziesiątki, to chcemy trochę spokoju.

Najpierw się załamią. Ja nie wierzę, że taki ktoś się nie załamie. Najpierw jest etap załamania i taką osobę przytuliłabym mocno, dlatego że sama byłam w takiej sytuacji i powtórzyłabym taką sentencję, którą powtarzam w każdym wywiadzie: łzy muszą wypłynąć co do jednej, ból musi wyboleć. To wszystko musi mieć swoje miejsce w czasie. Musimy się wypłakać, wytupać, wywrzeszczeć, byle tylko nie zapaść się w fotel i w depresję, bo to już jest taka równia pochyła do niebytu, a później trzeba uwierzyć osobie najbliższej na słowo, osobie, która powie: "Przestań już, wytrzyj nos, wstań z tego fotela, chodź, pójdziemy poszukać lepszego rozwiązania". I pójść za tym kimś. Przyjaciele, ktoś bliski, ktoś zaufany to jest fantastyczna tabletka na taką depresję, z której samemu bardzo trudno wyjść.

Ja dostaję takie listy i nad nimi właśnie strasznie ryczę, bo to jest największa nagroda, jaką mogłam dostać w swoim życiu za to, że coś napisałam własnym sercem. Nawet jeśli to ktoś przyjmuje za pisarstwo naiwne, to jeżeli ktoś mi napisał: "Proszę pani, pokłóciłam się z moją matką na noże i widelce szesnaście lat temu. Nigdy się od tamtej pory nie widziałyśmy, ale dzisiaj po przeczytaniu Pani powieści już wiem, że pojadę do mamy i wiem, co jej powiem". Niesamowita odpowiedzialność i niesamowita frajda, że coś być może dobrego się zdarzyło.

Będzie. Już kołyszę w ramionach moje najnowsze dziecko, które jest dla mnie taką gumką myszką, jaka mnie troszeczkę wymaże z pejzażu pod tytułem "Rozlewisko".

Oficjalne wydanie internetowe www.polskatimes.pl/gazetawroclawska