''To niebezpieczne dzieło''

Dlatego pokora powinna być cnotą Niemców. I jest nią także w szerokich warstwach społeczeństwa. Nie brakuje szczerych gestów i prawdziwych słów: Willy Brandt w Warszawie, Helmut Kohl w Verdun, przemówienie Richarda von Weizsäckera w 1985 roku, zainicjowana przez przemysłowca Jana Phillipa Reemtsmę wystawa o zbrodniach Wehrmachtu. Mimo to słusznie, Wy, nasi polscy sąsiedzi, pozostajecie nieufni i czujni. I prowadzicie dyskusje na temat losów naszych obu narodów, wyrażając swoje zastrzeżenia i obawy: kiedy mówi się o „polskich obozach koncentracyjnych”, gdy grozi zamazanie przyczyny i skutku, a wypędzenie jest stawiane na równi z masowymi mordami, czy właśnie teraz, gdy – również nieświadomie i z pewnością mimowolnie – identyfikuje się współsprawców.